Czym jest Trybunał Konstytucyjny i co wchodzi w zakres jego obowiązków?

Trybunał Konstytucyjny stanowi polski sąd konstytucyjny. Jest organem władzy sądowniczej. Powstał w latach 80. XX wieku. Do jego głównych obowiązków zalicza się kontrola konstytucyjności prawa, także norm prawnych czy umów międzynarodowych. Jaka jest dokładnie historia powstania jego budynku? Jakie funkcje pełni? W jakich sprawach orzeka? Dowiesz się tego z naszego artykułu.

Historia Trybunału Konstytucyjnego

Obiekt budowlany siedziby Trybunału Konstytucyjnego obecnie mieści się w Warszawie. Powstał w XVIII wieku. Początkowo stanowił fragment tak zwanej osi stanisławowskiej. Unię polsko-litewską miał przedstawiać równoramienny trójkąt. Warto wiedzieć, że od XVI wieku odbywały się w pobliżu elekcje królewskie. Aktualnie aleja Szucha obrazuje zachowany układ przestrzenny. W 2001 roku zaczęto rozbudowę siedziby. Dobudowano wówczas skrzydło południowe. Dzięki temu mogło pomieścić większą salę rozpraw czy pokoje urzędnicze. Trybunał stanu powstał w pracowni architektonicznej Stanisława Sołtyka. W 2012-2013 roku nadbudowano nową kondygnację nad południowym skrzydłem oraz zbudowano przeszklony łącznik na wysokości 2. piętra. W 2010 roku ukazała się kompozycja przestrzenna rzeźbiarza Krzysztofa Pawłowskiego zatytułowana „Idea konstytucjonalizmu”.

Funkcje Trybunału Konstytucyjnego

Do funkcji Trybunału Konstytucyjnego zalicza się:

• monitoring norm – rozpatruje się skargi konstytucyjne
• rozstrzyganie sporów kompetencyjnych – między organami państwa
• orzekanie – o zgodności z Konstytucją celów bądź działalności partii politycznych
• uznawanie częściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej

Na drodze ustaw ustawodawca nie może rozszerzać kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.

W jakich sprawach orzeka sędzia Trybunału Konstytucyjnego?

Sędzia Trybunału Konstytucyjnego działa zgodnie z ustawą oraz Konstytucją. Orzeka w sprawach:

• zgodności – ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją
• zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi
• w zakresie przepisów prawa – które są wydawane przez centralne organy państwowe
• skargi konstytucyjnej

Sądy i trybunały zajmują się sporami kompetencyjnymi między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. Sprawdzają zgodność z Konstytucją celów czy działalności partii politycznych. Na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdzają zgodność z Konstytucją ustawy przed jej podpisaniem czy umowy międzynarodowej przed ratyfikacją. Na wniosek Marszałka Sejmu rozstrzyga w zakresie przeszkód w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej. Dotyczy to sytuacji, kiedy Prezydent nie może zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu. Tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej jest możliwe w przypadku uznania przejściowej niemożności sprawowania tego urzędu przez Prezydenta. Również zajmuje się rozpatrywaniem pytań prawnych, które są skierowane przez sądy.

Przykładowe sprawy

Trybunał Konstytucyjny rozpatruje takie sprawy jak wynagrodzenie na przykład fizjoterapeutów, ustalenia przez sąd istnienia bądź braku stosunku służbowego sędziego. Także zajmuje się odpowiedzialnością karną funkcjonariuszy publicznych za zachowanie, którego celem jest ochrona życia lub zdrowia publicznego. Do rozpatrywanych spraw zalicza się także nowelizacja kodeksów związana z zapobieganiem, przeciwdziałaniem czy walką z koronawirusem a naruszeniem procedury legislacyjnej.