Rola obrońcy i pełnomocnika w procesie karnym

Każdy osoba oskarżona ma prawo do obrony. Jednak ze względu na złożoność procesu karnego, realna obrona swojej sprawy jest trudna do przeprowadzenia samodzielnie. Z tego względu ważną rolę odgrywa obrońca, który ma uprawnienia do działania w całym postępowaniu karnym. Natomiast dla innych stron procesu, istotne może być ustanowienie pełnomocnika, który zadba o ich interesy w toczonym postępowaniu.

Obrońca w procesie karnym

Obrońcą w procesie karnym może zostać wyłącznie adwokat lub radca prawny. Ustanawia go oskarżony, choć jeśli jest pozbawiony wolności, może to zrobić inna osoba. Upoważnienie może zostać sporządzone na piśmie albo też możliwe jest złożenie oświadczenia do protokołu organu, który prowadzi sprawę. Obrońca może również zostać wyznaczony z urzędu w sytuacji, kiedy oskarżony nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku finansowego.

Jeśli oskarżony nie nałoży żadnych ograniczeń w treści upoważnienia, obrońca będzie mógł reprezentować go w całym postępowaniu karnym i we wszystkich czynnościach. Jednak co ważne, obrońca nie może zastąpić oskarżonego w sytuacjach, kiedy wymagany jest jego osobisty udział (np. przy składaniu wyjaśnień). Co więcej, rolą obrońcy jest działanie na korzyść oskarżonego. Z tego względu jeden obrońca nie może bronić różnych oskarżonych, jeśli ich interesy pozostają w sprzeczności.

Pełnomocnik w procesie karnym

W procesie karnym nie tylko oskarżony może działać przez pełnomocnika. Skorzystać z takiego prawa mogą również strony, a także osoby niebędące stroną, jeżeli wymagają tego ich interesy w toczącym się postępowaniu. Pełnomocnikiem, podobnie jak obrońcą, może być wyłącznie adwokat lub radca prawny (np. prawnik z kancelarii adwokackich z Grójca), aczkolwiek prawo dopuszcza do pełnienia takiej funkcji także Radców Prokuratorii Generalnej. Z pomocy prawnej powinien w szczególności skorzystać pokrzywdzony – zwłaszcza że w przypadku, kiedy nie jest w stanie ponieść kosztów bez uszczerbku dla siebie i rodziny, może złożyć wniosek o przyznanie pełnomocnika z urzędu.

Pełnomocnik działa w imieniu mocodawcy, a więc pełni podobną, ważną rolę, co obrońca. Dzięki temu zarówno oskarżony, jak i poszkodowany, mają równe szanse wyłożenia swoich racji, a także obrony interesów. Jeśli w brzmieniu pełnomocnictwa nie zawarto żadnych ograniczeń, pełnomocnik może działać na każdym etapie postępowania, choć warto wiedzieć, jeśli sąd uzna, że takiej pomocy nie wymaga osoba niebędąca stroną, może odmówić dopuszczenia pełnomocnika do udziału w postępowaniu.